Przyszłość nauczania religii. Kontekst kultury cyfrowej, nowa dydaktyka i wskazania dla tworzenia podręczników

Abstract

Celem książki jest ukazanie znaczenia dobrej edukacji religijnej w kształtowaniu nowych odniesień społecznych w wymiarze globalnym. Wspólnototwórczy kapitał interaktywnych środków przekazu stanowi potencjał do wykorzystania w szkolnym nauczaniu religii. Kultura cyfrowa to przecież istotne „miejsce teologiczne”. Zatem zarówno dydaktyka nauczania religii, jak i szeroko pojęte myślenie teologiczne musi zmierzyć się z globalnymi przepływami kulturowymi, które pomimo ambiwalencji są okazją do uczynienia teologii, a także jej szkolnej transmisji w większym stopniu uniwersalną, czyli katolicką. Ta „nowa katolickość” osiągana dzięki komunikacji cyfrowej może skutecznie przyczynić się do aktualizacji teologicznej wizji Kościoła oraz do rozpoczęcia nowej postaci dialogu międzykulturowego i międzyreligijnego. Praca ma charakter analityczno-syntetyczny. Rozdział pierwszy zawiera ogólną charakterystykę zmian kulturowych i społecznych, które przyniosły odkrycia technologiczne przełomu XX i XXI wieku. Ta analiza służy poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie o powody istotnych zmian otoczenia, w którym dorastają uczniowie poddani nowym kontekstom wychowawczym. W drugim rozdziale zostały przedstawione wybrane elementy kultury cyfrowej, które generują potrzebę nowej dydaktyki katechetycznej. Ta nowa dydaktyka winna być wielozmysłowa oraz intermedialna, to znaczy ma łączyć w sobie różne środki wyrazu, jak teatr tańca, performance, happening czy wytwory folkloru internetowego, w tym szczególnie memy internetowe o tematyce religijnej, tworzone i remiskowane przez uczniów. Zastosowanie tego rodzaju metod w pracy dydaktycznej przyczynia się do przekładu kodu języka religijnego na bardziej zrozumiały i łatwiej przyswajalny kod języka kultury cyfrowej. Myślą wiodącą rozważań na temat dydaktyki stała się teoria aktywnego poszukiwania informacji przez ucznia pod kierunkiem nauczyciela wypracowana przez Richarda E. Mayera. Ostatni rozdział zawiera dyskusję nad adekwatnym modelem podręcznika – cyfrowym lub analogowym. Jako przykład tworzenia podręcznika do religii dla przedstawicieli kultury cyfrowej podany został pilotażowy projekt krakowskiej grupy autorów podręczników do religii. Można go nazwać modelem eksperckiego open source. Polega to na tym, że grupa doświadczonych pedagogów (katechetów) opracowuje zasadniczą treść podręczników. Ta treść jest następnie weryfikowana przez wybranych uczniów i rodziców. Dopiero w dalszej kolejności przeprowadzona zostaje korekta językowa, analiza poprawności teologicznej i wreszcie recenzja rzeczoznawców ds. oceny programów nauczania religii i podręczników katechetycznych Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski. Zaangażowanie uczniów w tworzenie podręczników poprzez weryfikowanie komunikatywności języka oraz opiniowanie konstrukcji proponowanych zadań i ćwiczeń, które uwzględniają pracę wieloźródłową, to zasadniczy element nowej formy opracowywania katechizmów. Książka ma służyć jako forum dyskusji na rzecz ustalenia zakresu tematyki dotyczącej przyszłości nauczania religii w cyfrowym otoczeniu i podjęcia dalszych badań nad sposobami przejścia od teorii dydaktyki nauczania religii do żywej praktyki w szkolnej klasie.