Głoszenie kazań pasyjnych

Abstract

Męka, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa tkwią w centrum historii zbawienia. Dlatego głoszenie kazań pasyjnych zajmuje istotne miejsce w kaznodziejstwie. Dowodzi tego Pismo Święte, a w nim ewangeliczne opisy męki Chrystusa i związane z nią inne teksty z Nowego i Starego Testamentu. W ciągu wieków głoszono orędzie męki Pańskiej, jednak ten typ kazań rozwinął się szczególnie w Polsce w XIX i XX wieku pod wpływem nabożeństwa gorzkich żali. Kazania te są ciągle aktualne. Ich źródła, czyli Pismo Święte oraz pozabiblijne treści teologiczne i antropologiczno-egzystencjalne, są obfite. Kerygmat męki Chrystusa i jego aktualizacja są główną treścią kazań pasyjnych. Orędzie męki Pańskiej jest nieodzownym źródłem kaznodziejskiej motywacji ujmowanej w aspekcie pozytywnym i negatywnym. Niewłaściwa jest jednostronna interpretacja alegoryczna, która przesłania autentyczne orędzie opisów męki Chrystusa oraz moralizatorskie wypaczanie ich sensu. Kazania pasyjne należy głosić językiem poprawnym i zrozumiałym, mówić tonem ciepłym, doniośle, i uwzględniać kontekst liturgiczny. Kompozycja tego rodzaju kazania powinna być logiczna i przejrzysta. Mękę Chrystusa przybliżamy w sposób kontemplacyjny, obrazowo i z zaangażowaniem uczuciowym. Istotne są zasady tworzenia serii kazań pasyjnych, pomocne będą ich liczne zbiory, w tym 41 serii tego rodzaju kazań, które opracowano w Wyższym Seminarium Duchownym w Przemyślu w latach 1983–2021. W drugiej części tej książki przybliżono pięć aspektów kerygmatyczno-aktualizacyjnych kazań pasyjnych. Chodzi najpierw o potrzebę głoszenia orędzia krzyża, znaku niewysłowionego cierpienia Chrystusa i dowodu Jego najszczególniejszej miłości do każdego człowieka. Ten znak zwycięstwa nad cierpieniem i śmiercią pobudza nas do naśladowania Chrystusa przez dźwiganie własnego krzyża w dążeniu do chwały zmartwychwstania. Dawniejsi i współcześni homileci polscy postulują również, aby w kazaniach pasyjnych ukazywać związek męki Chrystusa z Eucharystią, która jest uobecnieniem Jego najświętszej ofiary. Pismo Święte i historia kaznodziejstwa pasyjnego dowodzą, że głoszenie orędzia męki Pańskiej ściśle łączy się z wzywaniem słuchaczy do nawrócenia i pokuty. Kazania pasyjne służą m.in. przygotowywaniu wiernych do wielkopostnych rekolekcji parafialnych i spowiedzi wielkanocnej. Pierwowzorem udziału w męce Chrystusa jest Matka Bolesna, która w duchu najgłębszej wiary cierpiała razem z Nim, stała pod krzyżem i ogarniała miłością wszystkich ludzi. Ona też, jako Matka, ciągle wychowuje swoje dzieci, uczy je dźwigać krzyż i trwać przy Chrystusie obecnym w bliźnich. W głoszeniu kazań pasyjnych pomocna jest także wiedza o Całunie Turyńskim, który unaocznia starożytny rzymski sposób krzyżowania i niewysłowioną mękę Chrystusa. Wnikając w orędzie męki i śmierci Chrystusa, poznajemy istotę kazań pasyjnych i doceniamy potrzebę ich głoszenia. Należy troskliwie je przygotowywać, cenić, nie pomijać. W posłudze słowa jest miejsce zarówno na homilię, jak i na kazanie pasyjne – obydwie formy służą chwale Bożej i zbawieniu człowieka.