Wojna w Ukrainie. Konflikt zbrojny a losy ludzi

Abstract

Monografia pt. „Wojna w Ukrainie. Konflikt zbrojny a losy ludzi” pod redakcją naukową Łukasza Buksy OFM i ks. Dariusza Nawary (Wydawnictwo UNUM, Kraków 2025) syntetyzuje interdyscyplinarną diagnozę skutków pełnoskalowej agresji Rosji na Ukrainę dla życia społecznego, religijnego, aksjologicznego, politycznego i komunikacyjnego, ujmując zarazem ciągłość doświadczeń historycznych i dynamikę wojny hybrydowej, a także narzędzia odporności społecznej i etyczne miary oceny przemocy. Otwierające słowo abpa Mieczysława Mokrzyckiego pt. „Solidarność w obliczu wojny – refleksja nad ludzkim brzemieniem i dążeniem do pokoju” osadza całość w paradygmacie solidarności „niesienia brzemion” oraz modlitwy jako praktyki nadziei i źródła pokoju. Liubov Derdziak („Życie społeczne Ukrainy w okresie wojny”) ukazuje genezę konfliktu w trzech horyzontach – od dziedzictwa przemocy i głodów XX wieku, przez hybrydową fazę po 2014 roku, po inwazję od 24 lutego 2022 – oraz mapuje oddolną samoorganizację: mobilizację obronną, wolontariat, „Punkty Niezłomności”, adaptację edukacji do alarmów i schronów oraz intensyfikację praktyk modlitewnych. Ks. Andrzej Zwoliński („Próba prawosławnej sakralizacji wojny w Ukrainie”) rekonstruuje długie trwanie sakralizacji przemocy – od starożytnych rytuałów po nowoczesny imperializm – i analizuje rolę Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej, idei „Trzeciego Rzymu” oraz języka „świętej wojny” w legitymizacji agresji. Małgorzata Królczyk („Moralna ocena wojny”) porządkuje doktrynę ius ad bellum, ius in bello, przesunięcie od pojęcia „wojny sprawiedliwej” ku „prawu do obrony”, warunki proporcjonalności i ochrony niewinnych oraz wychowanie do pokoju i patriotyzmu. Andrzej Dudek („Polityczne i propagandowe znaczenie russkiego miru”) śledzi ewolucję koncepcji od „soft power” do irredentyzmu i paradygmatu „państwa‑cywilizacji”, z kluczową funkcją Cerkwi i aparatu propagandy w budowaniu uzasadnień inwazji. Jadwiga Grunwald („Język propagandy wojennej”) analizuje polskojęzyczne narracje prokremlowskie – instrumentalizację Wołynia, kreowanie lęku i „ukrainizacji”, deprecjację państwa ukraińskiego – oraz repertuar technik: metaoperatory, selekcję, przemilczenia, etykiety i odwrócenia ról. Łukasz Buksa OFM („Smartfon na wojnie”) pokazuje przesunięcie funkcji smartfona ku medium informacji, real‑time reporting i „warfluencerów”, wpływ Starlinka na łączność oraz symetryczne ryzyka SIGINT, geolokalizacji i dyscypliny operacyjnej. Całość ukazuje, że kapitał społeczny, kultura religijna, krytyczna komunikacja i etyka pokoju są równorzędnymi filarami odporności wobec przemocy, dezinformacji i sakralizacji wojny.