Kazania pasyjne

Abstract

Pasja Chrystusowa była i jest tematem we wszystkich właściwie rodzajach i gatunkach literackich. Tu jednak interesuje nas przede wszystkim kazanie jako gatunek oratorstwa kościelnego, łączący zawartość teologiczną z perswazyjnymi i wychowawczymi środkami oddziaływania, które w pewnym uproszczeniu dadzą się sprowadzić do pierwszych trzech części składowych teorii retorycznej: inwencji, dyspozycji i elokucji. Właśnie pod tym kątem, mianowicie jako twory językowo-literackie, kazania staropolskie warto dziś czytać, jako takie przedstawiają bowiem dla nas największą wartość. Oczywiście nie wolno przy tym pomijać zawartości teologiczno-egzegetycznej, jako że właśnie kazania, zapisywane i wydawane drukiem w wielkiej obfitości, są miarodajnym świadectwem stanu świadomości kaznodziejów i ich odbiorców. Jesteśmy najzwyczajniej ciekawi, jak nasi przodkowie pojmowali tajemnice wiary, co słyszeli w świątyniach, jak interpretowali teksty biblijne. Kościół najlepiej przedstawia się potomnym poprzez ambonę lub raczej to, co z niej przeszło pod drukarskie prasy (z wprowadzenia).