Kazania patriotyczne

Abstract

„Patriotyzm jest z pewnością cechą kaznodziejstwa polskiego, jedną z najbardziej znamiennych od kilku stuleci. A już sama historia stara się o jego pogłębienie” – pisał ks. prof. Janusz Stanisław Pasierb. Tę słuszną konstatację wybitnego historyka sztuki sakralnej i homilety potwierdzają również zgromadzone w niniejszym tomie teksty. Miłość ojczyzny jest moralnym obowiązkiem chrześcijan, wynikającym z IV przykazania Dekalogu. Kazania patriotyczne stawiają sobie za cel kształtowanie postawy miłości ojczyzny. Jest ona widoczna już w kazaniach staropolskich, mimo że w tym okresie nie funkcjonował jeszcze termin „patriotyzm” i brak było teoretycznych rozważań poświęconych temu zagadnieniu. Niemniej jednak nasi przodkowie kochali ojczyznę rozumianą jako państwo polskie, państwo obojga narodów i dla niej oddawali swe życie. Pojęcie patriotyzmu powstało i szybko się rozwinęło w XVIII wieku, kiedy to z jednej strony podjęty został wysiłek uratowania ojczyzny, a z drugiej na skutek działania wrogów wewnętrznych i zewnętrznych nastąpił upadek państwa. Kazania patriotyczne szczególną rolę odegrały w okresie niewoli narodowej. Były istotnym czynnikiem sprzyjającym zachowaniu polskości, utrwalały patriotyzm i dążenia niepodległościowe. Były też mocnym ogniwem w patriotycznej edukacji polskiego społeczeństwa przeżywającego tragedię II wojny światowej i okres komunistycznego zniewolenia.