Kazania funeralne

Abstract

Polskie kazania pogrzebowe, spisywane i wygłaszane przez ponad 600 lat, tworzą wielotysięczny korpus tekstów. Z tego ogromnego zbioru niniejsza antologia wydobywa i przybliża 15 najciekawszych kazań funeralnych poświęconych królom, a także tym Polakom z ostatnich stuleci, którzy dzięki zasługom intelektu, sile woli, działaniom militarnym i sukcesom w szeroko rozumianym życiu narodu, za królów byli i są uważani. Wspólne kryterium „stanowe” nie przeszkodziło w wyborze tekstów bardzo zróżnicowanych, i to nie tylko dlatego, że powstawały one w różnych epokach dziejów polskiej homiletyki, lecz także dlatego, iż dotyczyły różnych etapów uroczystości pogrzebowych. W grupie tekstów staropolskich są więc kazania wygłaszane w trakcie głównych uroczystości, jest kazanie rocznicowe, jest także kazanie – zgodnie z wolą mówcy kościelnego – pełniące funkcję kazania wzorcowego. Wybrane kazania dają się też podzielić ze względu na osoby, którym zostały poświęcone. Mamy więc dwa kazania dotyczące św. Jadwigi; trzy kazania, których bohaterami są Jagiellonowie; trzy kazania odnoszące się do królów elekcyjnych; jedno poświęcone prymasowi i dwa współwydane kazania dotyczące pary królewskiej. „Gdy królów nam Bóg zabrał” (W. Chotkowski), powstawały kazania pogrzebowe poświęcone „królom ducha i czynu” inspirującym do walki o wolną ojczyznę i przetrwanie narodu, osobom niezwykle zasłużonym dla kultury polskiej. Taki charakter mają kazania z pogrzebów księcia Józefa Poniatowskiego, Adama Mickiewicza, Henryka Sienkiewicza i Krzysztofa Kieślowskiego. Całość tomu wieńczy homilia żałobna upamiętniająca niedawną tragedię narodu polskiego, jaką była katastrofa smoleńska (z wprowadzenia).